[ Pobierz całość w formacie PDF ]
! Konstytucja 3 Maja, ustawa zasadnicza z 1791 uchwalona na Sejmie Czteroletnim, przez stronnictwo patriotyczne jako rezultat kompromisu ze stronnictwem królewskim, będąca wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po I rozbiorze, ustalająca podstawy ustroju nowożytnego w Polsce.
! Głównym założeniem Konstytucji 3 maja rozpatrując aspekt ustroju politycznego, był podział na:
A) Władza ustawodawcza -
Władza ustawodawcza należała do sejmu, który był instytucją dwuizbową o kadencji dwuletniej, przy czym mógł on być zwoływany w każdej chwili. Ustanowiono również, iż co 25 lat będzie zwoływany sejm w celu poprawy konstytucji, jeśli oczywiście w trakcie dyskusji wyniknie taka potrzeba. Skład sejmu stanowiła szlachta - posesjonaci oraz plenipotenci miast. Głosowanie w sejmie miało się odbywać na zasadach większości głosów, przy czym zrezygnowano z liberum veto, instrukcji poselskich, rokoszu oraz konfederacji. Jednocześnie zmniejszono rolę izby wyższej, tj. senatu.
B) Władza wykonawcza -
Król i Straż Praw (rząd), w skład której wchodzili: prymas, pięciu ministrów, pełnoletni następca tronu bez prawa głosu, marszałek sejmu.
- Straż Praw kierowała administracją, podlegały jej komisje (policji, spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu).
- Król przewodniczący Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników, oficerów; w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem. Ministrowie, mieli obowiązek podpisywania każdego rozporządzenia własnoręcznie pod kontrolą Sejmu
C) Władza sądownicza -
Zgodnie z zasadami nowego prawa, zyskała instytucję sądów pierwszej instancji, przy czym jednocześnie zachowano istniejące dotychczas sądownictwo stanowe. Sądownictwo zostało wyraźnie usprawnione – Ministrowie wyżsi i urzędnicy
PODSUMOWANIE:
! Wyżej przedstawione zmiany w ustroju państwa polskiego, zatwierdzone w ustawie zasadniczej, były tworzone w duchu oświecenia, (stąd trójpodział władzy Monteskiusza)
! Trójpodział władzy miał gwarantować praworządność i skuteczność rządów.
Ograniczenia: Ustawa zasadnicza ograniczała demokrację, m.in. poprzez odebranie praw politycznych części społeczeństwu (np. szlachcie gołocie, która nie posiadającej dóbr ziemskich). Ograniczeniu uległy także immunitety prawne, które uznane za nadmierne, a poprzez to nazbyt szkodliwe, ukrócono także przywileje polityczne szlachty zagrodowej.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]