[ Pobierz całość w formacie PDF ]
CIA
Ł
O CZ
Ł
OWIEKA
22
Jelito grube
Kiedy spo
¿
yty pokarm dociera
do ko
ñ
ca jelita cienkiego, niewiele
pozosta
ł
o ju
¿
w nim sk
ł
adników
od
¿
ywczych. Pozosta
ł
o
œ
ci musz
¹
zosta
æ
wydalone i w tym celu
przedostaj
¹
si
ê
do jelita grubego,
gdzie maj
¹
miejsce ostatnie etapy
procesu trawienia.
Rysunek ukazuje
pozycj
ê
jelita
grubego i kanatu
odbytu w stosunku
do innych narz
¹
dów
trawiennych.
n
L'0
Poprzeczmca
W lito grube ma
œ
rednio 1.5 metra d
ł
ugo
œ
ci
I i 63 centymetra szeroko
œ
ci. Jest ono podzie-
lone na trzy g
ł
ówne cz
êœ
ci: jelito
œ
lepe (ki\t-
nic
ê
Kokr
ê¿
nic
ê
. odbytnic
ê
, która zako
ñ
czona jesi
kana
ł
em odbytu.
"
Struktura
Pierwsz
¹
cz
êœ
ci
¹
jelita grubego jest okr
ê¿
nica.
której pocz
¹
tek biegnie pionowo z prawej strony
brzucha. Kr
ê
tnica (ko
ñ
cowa cz
êœæ
jelita cienkie-
go) wpada do okr
ê¿
nicy tu
¿
nad jej dolnym ko
ñ
-
cem.
Œ
lepa ko
ñ
cówka znajduj
¹
ca si
ê
pod miej-
scem zetkni
ê
cia kr
ê
tnicy z okr
ê¿
nic
¹
jest zwana
k
¹
tnic
¹
. Jest to lu
Ÿ
na cz
êœæ
, z której wystaje wy-
rostek robaczkowy.
Wyrostek robaczkowy to pozosta
ł
o
Ͼ
z cza-
sów. kiedy nasi przodkowie byli bardziej ro
œ
lino-
ni
¿
mi
ê
so
¿
erni i istnia
ł
a potrzeba trawienia du-
¿
ych ilo
œ
ci celulozy wyst
ê
puj
¹
cej w ro
œ
linach.
Obecnie narz
¹
d ten nie spe
ł
nia ju
¿
¿
adnej po
¿
y-
tecznej funkcji.
Nast
ê
pnie okr
ê¿
nica przecina poziomo brzuch
poni
¿
ej
¿
o
ł¹
dka, po czym znowu skr
ê
ca ostro
L
I
i
I
Okr
ê¿
nica
vvst
ê
pui
¹
ca
Zastawka
<
¹
tnicza
wyrostek
anai odbytu
4
Okr
ê¿
nica
zst
ê
puj
¹
ca
Odbytnica
A Pomiary ciepta pomagaj
¹
w diagnozie za-
palenia wyrostka robaczkowego. Bia
ł
e plamy
wskazuj
¹
na zbyt wysok
¹
temperatur
ê
i infor-
muj
¹
lekarza o stanie zapalnym wyrostka.
67
22 JELITO GRUBE
w dó
ł
. Wkraczaj
¹
c do miednicy, otrzymuje na-
zw
ê
odbytnicy - odcinek d
ł
ugo
œ
ci oko
ł
o dwuna-
stu centymetrów, na ko
ñ
cu którego znajduje si
ê
kana
ł
odbytu. Otwór u wylotu kana
ł
u odbytu jest
niemal zawsze zamkni
ê
ty przez mi
êœ
niowy za-
wór - zwieracz.
wienia. Jedn
¹
z ich najwa
¿
niejszych funkcji jest
syntetyzowanie kilku witamin, zw
ł
aszcza niektó-
rych witamin z grupy B i witaminy K, która po-
maga w
¹
trobie produkowa
æ
substancje wyko-
rzystywane w krzepni
ê
ciu krwi.
Te bakterie rozk
ł
adaj
¹
ostatnie bia
ł
ka na ami-
nokwasy. a potem na prostsze substancje. Niektó-
re z nich w
ê
druj
¹
do w
¹
troby, gdzie zostaj
¹
zmienione w mniej toksyczne zwi
¹
zki i wydalone
z organizmu w postaci moczu, inne pozostaj
¹
w stolcu i to one w g
ł
ównej mierze przyczyniaj
¹
si
ê
do jego charakterystycznego zapachu.
nicy zmieni
ł
a si
ê
w ka
ł
i dotar
ł
a do punktu, w któ-
rym gromadzi si
ê
w wi
ê
kszej ilo
œ
ci na ko
ñ
cu
okr
ê¿
nicy. Dopiero gdy okr
ê¿
nica wype
ł
ni si
ê
.
ka
ł
przesuwa si
ê
do odbytnicy i zostaje wyda-
lony. Im d
ł
u
¿
ej trwa ta podró
¿
,
tym wi
ê
ksze ilo
œ
ci
wody zostaj
¹
wch
ł
oni
ê
te do organizmu i w rezul-
tacie ka
ł
robi si
ê
coraz twardszy i coraz trudniej-
szy do wydalenia.
Pocz
¹
tek podró
¿
y
P
ł
ynna zawarto
Ͼ
jelita cienkiego (zwana miazg
¹
pokarmow
¹
) zostaje przeci
œ
ni
ê
ta przez zastawk
ê
kr
ê
tniczo-k
¹
tnicz
¹
do k
¹
tnicy w ma
ł
ych jedno-
razowych ilo
œ
ciach. Sk
ł
ada si
ê
ona wtedy z nie
strawionych b
¹
d
Ÿ
niestrawnych resztek jedzenia,
wody i wydzielin jelita. Woda zostaje z powro-
tem wch
ł
oni
ê
ta do organizmu w k
¹
tnicy i pier-
wszej cz
êœ
ci okr
ê¿
nicy. Wówczas miazga pokar-
mowa przechodzi w stan sta
ł
y lub pó
ł
sta
ł
y
i zmienia si
ê
w ka
ł
.
Okr
ê¿
nica jest tak
¿
e wy
œ
cielona delikatn
¹
b
ł
o-
n
¹
œ
luzow
¹
, która u
ł
atwia przesuwanie si
ê
ka
ł
u
i chroni
œ
ciany jelita przed szkodliwym dzia
ł
a-
niem resztek enzymów trawiennych. W tym cza-
sie mi
êœ
nie wewn
ê
trzne i zewn
ê
trzne lekko
œ
cis-
kaj
¹
okr
ê¿
nic
ê
.
Dzia
ł
alno
Ͼ
mi
êœ
ni (perystaltyka) wspomaga
przesuwanie si
ê
zawarto
œ
ci okr
ê¿
nicy, jednak ka
ł
porusza si
ê
znacznie wolniej ni
¿
miazga pokar-
mowa w innych miejscach uk
ł
adu trawiennego.
Jednak przy ko
ñ
cu okr
ê¿
nicy silny ruch, zwany
masow
¹
perystaltyk
¹
, gwa
ł
townie popycha za-
warto
Ͼ
w stron
ê
odbytnicy. Ruch ten rozpoczyna
si
ê
wtedy, gdy kolejna porcja jedzenia dochodzi
do
¿
o
ł¹
dka: chodzi o opró
¿
nienie k
¹
tnicy w ocze-
kiwaniu na nowo strawion
¹
miazg
ê
z jelita cien-
kiego. Masowa perystaltyka ma miejsce zwykle
trzy. cztery razy dziennie, najcz
êœ
ciej podczas lub
tu
¿
po posi
ł
ku, dlatego w
ł
a
œ
nie czasem po
jedzeniu s
ł
yszymy burczenie w brzuchu.
W jelicie grubym
¿
yj
¹
bakterie, odgrywaj
¹
ce
podstawow
¹
rol
ê
w procesach od
¿
ywiania i tra-
Na zewn
¹
trz
G
ł
ównym bod
Ÿ
cem do wydalania jest ci
œ
nienie
odczuwane w odbytnicy, wywo
ł
uj
¹
ce ruchy pery-
staltyczne w umi
êœ
nionych
œ
cianach. W celu wy-
dalenia stolca cz
ł
owiek musi wykona
æ
œ
wiadomy
wysi
ł
ek opuszczenia przepony (g
ł
ównego mi
êœ
-
nia oddechowego) w dó
ł
, zwi
ê
kszaj
¹
c przez to
ci
œ
nienie w jamie brzusznej i zmuszaj
¹
c ka
ł
do
przesuni
ê
cia si
ê
do odbytnicy. Wtedy odbytnica
rozci
¹
ga si
ê
, przyjmuj
¹
c zawarto
Ͼ
ca
ł
ej dolnej
cz
êœ
ci okr
ê¿
nicy. To naci
¹
gni
ê
cie wyzwala odru-
chowe skurcze mi
êœ
ni odbytnicy i zwieracz roz-
lu
Ÿ
nia si
ê
. W ten sposób ka
ł
zostaje wypchni
ê
ty
przez kana
ł
odbytu na zewn
¹
trz organizmu.
Wydalanie stolca
Kiedy ka
ł
dociera do odbytnicy, sk
ł
ada si
ê
w sie-
demdziesi
ê
ciu procentach z wody. Pozosta
ł
e
trzydzie
œ
ci procent to bakterie, resztki jedzenia
(g
ł
ównie celuloza pochodzenia ro
œ
linnego, której
organizm nie jest w stanie strawi
æ
ani wch
ł
on
¹æ
)
i produkty rozk
ł
adu, wydzieliny jelita oraz mar-
twe komórki b
ł
ony wy
œ
cie
ł
aj
¹
cej jelito.
Zazwyczaj potrzeba od dwunastu do dwudzie-
stu czterech godzin, by miazga w
ê
druj
¹
ca z k
¹
t-
ODBYTNICA I KANA
Ł
ODBYTU
Przekrój kana
ł
u
odbytu i odbytnicy.
Odbytnica, b
ê
d
¹
ca
najni
¿
sz
¹
cz
êœ
ci
¹
jelita grubego,
zako
ñ
czona jest
odbytem - otwart
¹
na zewn
¹
trz, krótk
¹
tub
¹
otoczon
¹
mi
êœ
niami.
1
V
Odbytnica
U
Wewn
ê
trzna zastawka
odbytnicza
r
-
r
-
Zwoje wewn
ê
trzne
odbytnicy
)
n
xi
5
mm
r
Zwiera
æ
I
odb
2>
Woskowy model
brzucha, na którym
wyra
Ÿ
nie wida
æ
g
ł
ówn
¹
p
ê
tl
ê
jelita grubego.
Zwoje zewn
ê
trzne
odbytnicy
Kanaf odbytu
patrz tak
¿
e
Cia
ł
o cz
ł
owieka 19 - TRAWIENIE Cia
ł
o cz
ł
owieka 21 - JELITO CIENKIE
68
[ Pobierz całość w formacie PDF ]